Een gesprek met UUP-leider Robin Swann
OMAGH – Op de landbouwshow in Omagh staat een kraampje van de Ulster Unionist Party. In een overdekte hal met allerlei stands, ontmoet ik zaterdagmiddag Robin Swann, de leider van de Ulster Unionist Party (UUP). Een gesprek over Brexit, Stormont en een verenigd Ierland. ,,Not in my life time. De kans op een verenigd Ierland, is nul.’’
door John Spijkerman
Onder leiding van David Trimble speelde de UUP, samen met de nationalistische SDLP een belangrijke rol bij het vredesproces en de de totstandkoming van de Goede Vrijdagakkoorden in 1998. Daarna verloor de UUP steeds meer terrein aan de rechts-populistische Democratic Unionist Party (DUP) van dominee Ian Paisley.
Op dit moment bezet de UUP 10 van de 90 zetels in de Northern Ireland Assembly in Stormont. Sinds 2011 is Robin Swann lid van de Wetgevende Vergadering in Stormont en inmiddels is hij partijleider. ,,We zien de UUP als een partij die rechts van het centrum staat. We zijn een zusterpartij van de Conservatieve Partij.’’
Zowel UUP als DUP willen dat Noord-Ierland deel uitmaakt van het Verenigd Koninkrijk. In die zin zijn het unionistische partijen. Toch ziet Swann grote verschillen tussen DUP en UUP. ,,Bijvoorbeeld over de grote morele vraagstukken. Hoe we tegen abortus aankijken en over hoe we denken over huwelijken tussen mensen van hetzelfde geslacht. Voor de UUP zijn dit vrije onderwerpen, waarin ieder parlementslid zijn eigen geweten zou moeten volgen.’’ De DUP is tegen abortus en ‘same sexmarriage’. Ook op economisch terrein ziet Swann verschillen. ,,De DUP ziet Westminster als geldleverancier om Noord Ierland draaiende te houden. Wij willen dat Noord Ierland ook netto gaat bijdragen aan het VK.’’
Crisis in Stormont
Al bijna anderhalf jaar is er geen regering in Stormont, waar het parlement van Noord-Ierland zich bevindt. En er is geen zicht op dat dit snel gaan gebeuren. Een afspraak in het Goede Vrijdagakkoord is dat de grootste partijen uit beide gemeenschappen – protestanten en katholieken – samen een regering moeten vormen. Maar de DUP (28 zetels) en Sinn Fein (27 zetels) hebben totaal tegenovergestelde visies waar het om Brexit gaat. De DUP is pro-Brexit en wil samen met Theresa May optrekken binnen het Verenigd Koninkrijk. Het nationalistische Sinn Fein wil juist bij de Europese Unie blijven.
Swann denkt dat er eerst duidelijkheid moet zijn in Westminster over Brexit voordat er weer een regering gevormd kan worden in Stormont. ,,De twee populistische partijen samen in een regering zonder dat Brexit opgelost is, is haast onmogelijk. We moeten eerst wachten totdat er een deal is over Brexit, of we moeten wachten op nieuwe verkiezingen en andere partijen.’’
Dat er helemaal niets gebeurt in Stormont, klopt overigens niet, zegt Swann. ,,We hebben er nog steeds partijbijeenkomsten. We ontmoeten er nog steeds delegaties. We hebben er nog steeds contacten met de ambtenaren. We hebben er nog steeds contact met de Britse regering. En we vertegenwoordigen er nog steeds onze kiesdistrict. We zitten er alleen niet in het parlement.’’
Remain
,,Wij waren eerst een Remain-Partij en wilden dat het Verenigd Koninkrijk in de EU zou blijven’’, zegt Robin Swann. ,,Na het Brexitreferendum hebben we de uitslag – als democraten – geaccepteerd. We zijn nu opgeschoven naar de positie dat we willen dat de beste deal gemaakt wordt voor het hele Verenigd Koninkrijk, dus inclusief Noord-Ierland.’’
Alhoewel een meerderheid van de bevolking in Noord Ierland ‘Remain’ stemde tijdens het referendum, accepteert de UUP dus de uitslag. ,,We beschouwen het Verenigd Koninkrijk als éen natie.’’ Die natie heeft ‘Leave’ gestemd, en dat geldt dan ook voor Noord Ierland, vindt de UUP. Swann wijst erop dat UUP-Europarlementariër Jim Nicholson de stem van Noord Ierland laat horen in Brussel. ,,Hij heeft regelmatig contact met Barnier en Verhofstadt.’’
Maar waarom was de UUP aanvankelijk voor Remain?
,,Dat had te maken met de bedreiging voor de unie.’’ Die bedreiging zag de UUP in het het probleem met de grens tussen Ierland en Noord-Ierland en in het Schotse referendum voor onafhankelijkheid. ,,We dachten dat als het VK uit de EU zou stappen, er een campagne van de nationalistische gemeenschap op gang zou komen om het VK te verlaten en te streven naar hereniging met Ierland.’’
Sinn Fein dringt inmiddels aan op een ‘grensreferendum’ over een paar jaar. ,,Nogal hypocriet, van Sinn Fein’’, vindt Swann dat. ,,Die partij zegt dat het vanwege het vertrek van het VK uit de EU, beter voor Noord Ierland is om deel uit te maken van een verenigd Ierland. Maar nog niet zolang geleden was Sinn Fein een anti-EU partij en voerden ze campagne om uit de EU te stappen. Nu veranderen ze opeens van mening. Erg opportunistisch.’’
In plaats van een aparte status voor Noord-Ierland ziet Swann wel wat in een aparte status voor de Republiek Ierland ,,De Republiek Ierland wil in de EU blijven, maar wil nog steeds toegang hebben tot een van zijn belangrijkste handelspartners, het Verenigd Koninkrijk. Een aparte status voor Ierland zou het probleem oplosbaar maken, maar dat was niet in het belang van de EU.’’
Bang voor een ‘hard border’ is hij niet. ,,De Ierse regering is duidelijk geweest dat het geen harde grens wil. De Britse regering wil geen harde grens. Geen enkele politieke partij in Noord-Ierland wil een harde grens. Barnier wil geen harde grens, Verhofstadt wil geen harde grens, Juncker wil geen harde grens. Waarom moeten we dan een harde grens krijgen? Als de wil er is, moet er een oplossing mogelijk zijn.’’
Brexitbesluit
Swann is tevreden over het besluit dat het Brits kabinet van Theresa May het afgelopen weekend heeft genomen over Brexit. ,,Volgens ons is dat een goede deal voor het VK en voor Noord-Ierland. Het stelt ons in staat handel te drijven tussen Noord en Zuid Ierland en ook tussen Noord-Ierland en Groot Brittannië. Onze twee belangrijkste economische markten worden beschermd. En er komt geen bijzondere status voor Noord Ierland. Dan zouden we anders behandeld worden dan de rest van het Verenigd Koninkrijk. En dat willenwe niet als unionisten.’’
Border Poll
Maar, stel dat er in de toekomst een grensreferendum zou worden gehouden in Noord-Ierland en stel dat de meerderheid van de bevolking voor een Verenigd Ierland zou kiezen? Lachend, antwoordt Swann ,,Dat zijn veel te veel vooronderstellingen. Volgens de polls zoals die nu worden gehouden, is er maar zo’n 24 procent voor een Verenigd Ierland.’’ Het Goede Vrijdagakkoord staat een ‘grensreferendum’, een ‘border poll’, toe, maar er gaat geen ‘poll’ komen. De kansen op een verenigd Ierland zijn nul. Het gaat niet gebeuren. Not in my life time.’’