De onafhankelijkheidbeweging in Schotland roert zich opnieuw. Deze zomer is er een reeks marsen gehouden voor onafhankelijkheid. In steden als Glasgow, Inverness en Dundee gingen mensen de straat op om voor onafhankelijkheid te demonstreren. In oktober staat er een grote afsluitende mars gepland in Edinburgh. De Schotse onafhankelijkheidsbeweging heeft zichzelf georganiseerd onder het motto ‘All under one Banner’. Alle voorstanders van onafhankelijkheid hebben zich bij ‘All under one Banner’ aangesloten.Uit polls blijkt dat nog steeds zo’n 45 procent van de bevolking voor een onafhankelijk Schotland is. Nog steeds een minderheid dus. Maar voorstanders van onafhankelijkheid wijzen erop dat de polls tijdens het referendum in 2014 aanvankelijk aangaven dat maar 28 procent van de Schotten onafhankelijkheid wilden. Als ze nu dus al op 45 of 46 procent staan…. Na het verloren referendum in 2014 leek onafhankelijkheid heel ver weg. De opkomst was hoog. Van alle Schotten bracht 84,5 procent zijn stem uit. Van de twintig Schotten kozen er elf voor het Verenigd Koninkrijk (VK) en negen voor onafhankelijkheid. Een meerderheid van de Schotten wilde dus binnen het Verenigd Koninkrijk blijven. Zij kozen primair voor de zekerheid en veiligheid van het VK. Liepen de pensioenen geen gevaar? En welke munteenheid zouden de Schotten krijgen? Kon een onafhankelijk Schotland de Britse Pond nog wel gebruiken na onafhankelijkheid? En was Schotland niet gewoon te klein om onafhankelijk te kunnen zijn? Onder jongeren was er veel animo voor onafhankelijkheid, maar de ouderen stemden massaal voor het VK. Ook waren er geografische verschillen binnen Schotland, waarbij het noorden nationalistischer stemde dan het zuiden. Onafhankelijkheid is iets dat Schotland verdeelt.Toen de uitslag van het referendum bekend werd, leek onafhankelijkheid ver weg. Tijdens het referendum was gezegd dat een onafhankelijkheidsreferendum iets was dat je een keer in een generatie of een keer in een mensenleven kon houden. Dat verklaart ook de heftigheid van de gevoelens bij de aanhangers van onafhankelijkheid. Na het bekend worden van de uitslag waren ze in rouw ondergedompeld. Velen verklaren dat ze het gevoel hadden, dat er een familielid was overleden. Hun droom, Schotse onafhankelijkheid, leek verder weg dan ooit. Sinds 2014 is er wel het een en ander veranderd. Brexit heeft de onafhankelijkheidbeweging in Schotland nieuw leven ingeblazen. De uitslag van het Brexitreferendum betekent dat het VK uit de EU stapt. Ook Schotland moet de EU verlaten, terwijl hier 62 procent van de inwoners ‘Remain’ en voor een blijvend lidmaatschap van de EU stemde. Met die stem wordt geen rekening gehouden. Tijdens de onafhankelijkheidscampagne in 2014 werd door tegenstanders van onafhankelijkheid gezegd dat een onafhankelijk Schotland geen lid kon zijn van de EU. De enige manier om bij de EU te blijven was dus om binnen het VK te blijven. En nog geen twee jaar later verlaat het VK – en Schotland dus ook – zelf de EU.Schotten die onafhankelijkheid willen, voelen zich niet vertegenwoordigd in Westminster. ‘Het is het zuiden van Engeland dat bepaalt waar het geld naartoe gaat en dat aan de touwtjes trekt’, zeggen ze. De belangen van Schotland worden niet behartigd, vinden ze. Tijdens algemene verkiezingen kiezen ze hier in Schotland in meerderheid voor de Scottish National Party (SNP), maar de SNP zit nooit in de regering in Westminster en de kritiek is dat er geen rekening wordt gehouden met de Schotse belangen en dat de opbrengsten uit de Schotse olie-industrie vooral ten goede komen aan het zuiden van Engeland.En dan de roep om een tweede onafhankelijkheidsreferendum die wwer wat luider klinkt. Om zo’n referendum legaal te kunnen houden, moet Westminster ermee instemmen. De kans dat dit gaat gebeuren, is niet groot. Westminster zal aangeven dat er vier jaar geleden al zo’n referendum is geweest en dat een meerderheid van de Schotten aangaf bij het VK te willen blijven. Politiek gezien zou het risico van zo’n tweede onafhankelijkheidsreferendum voor Westminster ook veel te groot zijn. Met de Brexitchaos in het achterhoofd zou een meerderheid van de Schotten zomaar voor onafhankelijkheid kunnen kiezen en een aanvraag voor een hernieuwd EU-lidmaatschap als onafhankelijke staat. Het zou het einde betekenen van het VK. En kan Engeland – Als Little Britain – eigenlijk wel overleven zonder Schotland? Aan de andere kant betekent een nieuw referendum ook een groot afbreukrisico voor de SNP en voor de onafhankelijkheidbeweging. Want wat als de Schotten toch weer in meerderheid tegen onafhankelijkheid stemmen?Als duidelijk is wat Brexit feitelijk gaat betekenen, kan Schotlands eerste minister Nicola Sturgeon besluiten een aanvraag te doen voor een tweede referendum. Als dat verzoek door Westminster wordt geweigerd, zou er voor een Catalaanse oplossing kunnen worden gekozen. Het Schotse parlement zou in meerderheid zelf een referendum kunnen organiseren. Het VK zou de legaliteit daarvan betwisten en de uitslag niet erkennen, waarbij het natuurlijk ook nog onduidelijk is wat die uitslag zou zijn. Een soort patstelling. Een ander scenario is dat de onafhankelijkheid van Schotland de inzet wordt bij de volgende algemene verkiezingen in Westminster. Een stem voor de SNP zou dan gelijk staan aan een stem voor onafhankelijkheid. Als de SNP massaal zou winnen, kan dat kunnen worden opgevat als een uitspraak van de Schotse bevolking voor onafhankelijkheid. Een soort verkapt referendum onder het mom van algemene verkiezingen. Alleen is nog onbekend wanneer die volgende algemene verkiezingen in het VK worden gehouden. Dat zou heel goed pas in 2021 het geval kunnen zijn, maar als de regering eerder valt, kan het ook al volgend jaar zijn. Duidelijk is in ieder geval dat de strijd rond onafhankelijkheid voorlopig nog door heel veel vragen en onduidelijkheden is omgeven.
