Zondagochtend ben ik met mijn nieuwe vrienden William en Averil Sproule uit Mountjoy naar de Presbyteriaanse kerk hier in Mountjoy geweest. Het geloof wordt in Noord-Ierland een stuk intenser beleefd dan in het seculiere Nederland en het geeft een dorpsgemeenschap als Mountjoy nadrukkelijk samenhang. Omdat ik overal voor opensta, zelf een gereformeerde achtergrond heb – die je je levenlang meeneemt – en graag een inkijkje wil krijgen in het alledaagse leven van mensen, zit ik op zondagmorgen om half 12 in de kerk.
Het verhaal begint op donderdagmiddag als ik op de A5 het plaatsnaambordje Mountjoy voorbij zie schieten en weet dat ik daar even een tussenstop moet maken. Een dorpje dat vernoemd is naar een fameus schip uit de zeventiende eeuw, verdient een bezoek. De Mountjoy was het schip dat in 1689 de ‘Siege of Derry’, de belegering van Derry door katholieke troepen, doorbrak door een ketting ‘broom’ die over de rivier Foyle gespannen was, kapot te varen. Sindsdien heeft de term Mountjoy in protestantse kringen haast iets mythisch en wordt de Mountjoy geroemd. Het is hier net zoiets als de term ‘No Surrender’ die in protestants-loyalistische kringen nog steeds gebruikt wordt en die ook teruggaat naar de belegering van Derry in 1689.
Het plaatsje Mountjoy blijkt bij aankomst niet het paradeschip te zijn dat je gelet op de naam, misschien zou mogen verwachten. Het is een klein dorpje, een aantal huizen op en rond de kruising van Mountjoy Avenue en Castletown Road. Mountjoy heeft verder een grote kerk en een Orange Hall. Het ziet er wel netjes uit, maar er veel te belevenis er niet. Aan de rand van het dorp staan twee oude benzinepompen, een stukje industrieel erfgoed, weg te roesten voor de verlaten en vervallen kruidenierswinkel van O’Doherty. Het trage levensritme hier is waarschijnlijk ook de grootste aantrekkingskracht van Mountjoy dat net ver genoeg van de doorgaande A5 verwijderd ligt, zodat je daar geen last van hebt.
Wat opvalt zijn de rood-wit-blauwe vlaggetjes die over de twee wegen in het dorp gespannen zijn en het gebruikelijke vlagvertoon in dit protestants- unionistisch plaatsje. Bij de Orange hall zie ik een portretje van William III.
Terwijl ik wat foto’s maak, word ik gegroet door een jonge vrouw die ook van het mooie weer geniet. Ik maak een praatje en op dat moment komt er een andere vrouw het huis uitlopen met een koel blikje fris en vraagt me of ik wat wil drinken. Voor ik het weet heb ik een blikje fris in m’n handen gedrukt gekregen en word ik uitgenodigd om even in de tuin aan tafel te komen zitten. De wat oudere vrouw heet Averil, de jongere vrouw Lianne. Lianne is getrouwd met William, een zoon van de oudere William die weer met Averill is getrouwd. Beide Williams schuiven even later ook aan. De oudere William woont met Averil in dit huis. De jonge William is daar samen met Lianne op bezoek. Nadat alle familieverhoudingen voorlopig duidelijk zijn, hoor ik van de oudere William dat er 36 huizen in Mountjoy zijn, dat zij er nu twee jaar wonen en dat ze het er goed naar hun zin hebben. Wat me duidelijk wordt, is dat de Presbyteriaanse kerk in wat je het centrum van Mountjoy zou kunnen noemen, een belangrijke ontmoetingsplek is. William nodigt me drie keer uit voor een kerkdienst komende zondag. En als ik op tijd kom, krijg ik ook nog een copieus ontbijt verzekert hij me.
Het is een ‘offer I can’ t refuse’. Dus als ik op zondagochtend om half 10 gewapend met Kanjerstroopwafels en babbelaars bij mijn ‘gastgezin’ aanbel, ontmoet ik Averil en William opnieuw. Beiden zijn nog echt ‘casual’ gekleed. Of ze verwacht hadden dat ik echt zou komen, kan ik moeilijk inschatten. Maar ze zijn allerhartelijkst en Averil begint meteen aan de voorbereidingen voor het ontbijt, maar niet voordat ze ons een opdracht geeft. Want je moet hier wel iets doen voor je ontbijt…. We krijgen de opdracht een flinke staande lamp met cadeaupapier in te pakken. Het is een presentje dat ze vandaag willen geven aan een bevriend stel dat gaat trouwen. Als de lamp is ingepakt, is het ontbijt klaar. Traditioneel Brits: bacon, eggs and sausages. Een goed fundament voor de kerkdienst straks.
Maar voordat het zover is, praten we eerst over serieuze zaken, zoals over ‘mislukte’ huwelijken en moeizame contacten met kinderen die de overstap naar een nieuwe partner niet of moeilijk kunnen maken en over The Troubles natuurlijk. Ik blijf het opvallend vinden hoe makkelijk het is met andere over relatief intieme zaken te spreken. Waarschijnlijk is het gewoon eenvoudiger dat te doen met relatieve vreemden. Mensen die je verder niet kent, later niet meer tegenkomt en voor wie je geen façade hoeft op te houden en zij niet voor jou.
Net na elven excuseren mijn gastheer en gastvrouw zichzelf even om zichzelf te prepareren voor de kerkgang. Even later is de ‘casual’ kledij ingeruild voor iets meer ‘op z’n zondags’ en lopen we even voor half 12 naar de kerk 100 meter verderop.
‘Our friend John from the Netherlands’ wordt allervriendelijkst ontvangen in de Presbyterian Church van Mountjoy bovenop een heuvel en met schitterend uitzicht op het kerkhof en de omringende omgeving. We nemen plaats in de kerkbankjes, die hier minder hard zijn dan vroeger in de gereformeerde kerk in Meppel. We zingen veel en luisteren naar dominee Jonathan Cowan en zijn getuige van zijn natuurlijke omgang met de allerjongsten in de gemeente. De kinderen worden uitgenodigd om voorin in de kerk in een ‘zeilboot’ plaats te nemen. Wat volgt is een groepsgesprek over het verhaal van Jezus die ligt te slapen in een boot en de discipelen die bang zijn dat de boot zal zinken in de storm en hem wakker maken.
Later volgt de ‘grote mensen-preek’ over hoe het geloof in Jezus je innerlijke vrede brengt. Met aan het eind een verwijzing naar mijn grote popheld John Lennon. ‘Imagine all the people living life in peace’. Dat Lennon in in het liedje ‘Imagine’ ook een verwijzing maakt naar een wereld zonder religie, blijft voor het gemak onvermeld door minister Jonathan Cowan…
Al met al is het een traditionele kerkdienst, maar ook weer niet. De predikant maakt goed gebruik van de moderne communicatiemiddelen, met een professionele afwisseling van woord en beeld. Achter de preekstoel hangt een groot diascherm en aan de zijkanten zijn televisieschermen opgehangen.
Deze zondagsdienst toont me een kleine gemeenschap, waar mensen elkaar kennen en waar er verbondenheid is. Waar mensen ongecompliceerd met elkaar omgaan even ver weg van alle grote wereldproblemen. Alhoewel er aan het eind de dienst afscheid wordt genomen van Erin die voor vrijwilligerswerk naar Oeganda vertrekt en daarna gaat werken op een school in Londen.
Bij vertrek krijg ik nog een hand van de minister en informeert hij of ik uit Amsterdam kom… Dan nog snel even mee met Averil en William voor ‘a cup of tea’. Beleefd en gedecideerd sla ik de aangeboden scone af. Aan eten hoef ik voorlopig even niet te denken…
