SLANE – Melkveehouder zijn, hard werken maar op gezette tijden ook vrije tijd hebben om op vakantie te kunnen gaan of vrijaf te nemen om de accu weer op te laden. Michael Macken (35) en zijn jongere broer James (30) zweren erbij en hebben een op Nieuw Zeelandse leest geschoeid melkveebedrijf opgezet in Slane. In de maanden december en januari wordt er niet gemolken en krijgen de koeien rust en vanaf februari als de koeien gaan kalveren wordt de melkproductie weer opgevoerd.
door John Spijkerman
Zo’n 500 koeien lopen er rond op het melkveebedrijf van Michael en James Macken. In totaal ligt er 160 hectare land rond de boerderij. Vader Paddy is er op de achtergrond voor waardevolle adviezen en hand- en spandiensten. Als ik vrijdagmiddag even na half vier binnenloop, is de productie in volle gang. De koeien wachten geduldig in een soort cirkel totdat ze naar de melkstal worden geloodst. Daar krijgen ze eten terwijl ze gemolken worden. Michael en een invalkracht zijn druk bezig in het gangpad om de koeien te melken. Ik stap de smalle sleuf in en schud de hand van Michael. Aan weerskanten staan koeien. Michael vertelt me over zijn bedrijf en de voordelen van de Nieuw Zeelandse manier van werken die hij mee naar Slane heeft genomen. Tegelijkertijd wordt er natuurlijk gemolken.
Schuldenvrij
Veertig jaar geleden stopte vader Paddy als melkveehouder. ,,Hij heeft toen z’n quota en de koeien verkocht’’, vertelt Michael. ,,Het was een goede tijd voor m’n vader om te verkopen. Met de opbrengst kocht hij de helft van de boerderij schuldenvrij: 80 hectare.’’ Daarna ging vader Paddy in de vleesproductie en ging hij schapen houden. Ook had hij nog een bedrijfje dat gebruikte olie opkocht van restaurants. Tegenwoordig is Paddy half met pensioen, zijn dochter runt een boerencamping met ook wat luxere verblijfsaccommodatie en de vader helpt zijn zoons met de boerderij. ,,Mijn vader heeft veel ervaring. Voor ons is hij meer een vraagbaak. Een keer per maand leggen we hem onze grote problemen voor.’’
Michael en James zijn in 2015 begonnen. ,,Er waren geen quota’s en toen zijn we er ingestapt. We hadden een grote boerderij dus we wisten dat we veel koeien konden krijgen.’’ Omdat de helft van de grond in eigendom is, hoefde er minder geld geleend te worden. Michael is goed op de hoogte van het boerenbedrijf in Nederland, ,,Een paar jaar geleden zijn we met een groep naar Nederland geweest. In Ierland lenen boeren veel minder geld dan in Nederland. Nederlandse boeren betalen veel meer rente over hun leningen.’’ Ook ligt het gemiddeld aantal koeien per hectare in Nederland veel hoger dan in Ierland.
Insemineren
De melkveehouderij op het bedrijf in Slane is gebaseerd op een manier van werken die Michael zag in Nieuw Zeeland. ,,We hebben allemaal graskoeien. Je oogst het gras niet. Dan doen de koeien. Ze beginnen met kalveren in de eerste week van februari. De periode dat de koeien kalveren krijgen duurt tien weken.’’ Michael ziet het liefst dat de koeien in februari of maart een kalf krijgen dat zorgt voor een hogere melkproductie in de lente en zomer. ,,Daarom worden ze in mei en juni geïnsemineerd.’’ Als ze kalveren in februari, houdt de verhoging van de melkproductie gelijke tred met de verhoging van de grasproductie. Als ze kalveren in april gaat hun melkproductie te langzaam omhoog.
Vanaf 1 mei worden de koeien kunstmatig geïnsemineerd. Die koeien die al 1 keer geïnsemineerd zijn, krijgen een groene verfstreek op de staart. De inseminatieperiode stopt ook na tien weken. Tot eind november worden de koeien gewoon gemolken. Daarna hebben ze twee maanden rust en ontwikkelen ze meer vlees en vet om te kalveren.
Michael heeft zowel Friese koeien, als Jersey koeien rondlopen, maar ook kruisingen van beiden. Die gekruiste koeien wil hij meer in zijn bedrijf hebben, ,,Better fat, fertility and good for walking’’, vat hij de voordelen van een kruising van beide soorten samen. ,,De koeien wandelen vijf kilometer per dag. In een heel jaar geven ze ongeveer 5000 liter melk, 27 liter per dag. Per liter ontvang je 32 cent. Als de melk vet is en er meer proteïne in zit, krijg je een bonus van 4 cent.’’ Jaarlijks produceert het melkveehoudersbedrijf van de broers Macken ongeveer 2,2 miljoen liter melk. ,,Veel melk gaat in poedervorm naar Afrika en China.’’ Met Brexit is Michael niet zo bezig. ,,De boeren die vlees leveren, hebben meer te maken met Brexit, want beef is fresh.’’
Michael en James maken niet alleen gebruik van de kennis en ervaring van hun vader, maar ook van die van boeren in de regio. Samen met ongeveer 15 andere boeren zitten ze in een WhatsApp groep. ,,Ze zijn allemaal onder de 40.’’ In de WhatsApp groep wordt gepraat over bedrijfsvoering, maar ook over problemen waar boeren tegen aanlopen. Dan blijkt vaak dat iedereen met dezelfde kampt. Maandelijks zijn er ook bijeenkomsten en wordt er gesproken over praktische bedrijfsvoering, de bouw van een nieuwe stal of het kopen van een nieuwe melkmachine. ,,Elke boer in Ierland is nu lid van een discussiegroep.’’
Vakantie
De traditionele manier waarop veel melkveehouderijen in Ierland werken is veel bewerkelijker, vertelt Michael. Boeren die op een traditionele wijze hun bedrijf runnen, hebben weliswaar grotere koeien, produceren meer melk maar hebben ook hogere kosten. ,,In ons systeem kost 1 liter melk 20 cent, exclusief loon. Met loon en rente erbij twee of drie cent erbij. Traditionele boeren die in de winter melken, moeten bijvoeren en dan kost het misschien wel 30 cent per liter.’’ Michael en James gebruiken zo’n 40 procent van hun grond voor de productie van gras. Dat gras wordt opgeslagen in een gigantische silo die op het boerenterrein staat.
Michael en James moeten ook hard werken, maar niet het hele jaar door. Ze hebben ook tijd voor vakantie of om het iets rustiger aan te doen. ,,Ons werk begint in februari en maart. We werken dan 100 uur per week. In april werken we 70 uur per week en in mei en juni is het weer druk en werken we 90 uur per week. Na juli hoeven we alleen te melken en kun je overdag ook makkelijker vrij nemen.’’ In de maanden december en januari is het rustig en kan één persoon alles doen. ,,Ik kan een maand weg en James kan een maand weg. Je moet je accu kunnen opladen. Als je terugkomt, ben je weer fris voor het kalveren.’’
De nieuwe manier van bedrijfsvoering bevalt goed en elk jaar wordt er nog steeds vooruitgang geboekt, zowel qua koeien, melkproductie als ook grasland management.