‘Farmers living on the frontier of Brexit’

Op mijn tocht langs de Iers – Noord-Ierse grens ben ik in Middletown. Een grensplaatsje in Noord-Ierland. Voordat ik het stadscentrum inrij, sla ik af en sta even later stil op een zandweg naast een sportcomplex. Aan weerszijden van het sportveld staan de lange H-vormige doelen. Hurling en Gaelic football zijn de favoriete sporten in Ierland en die worden op dit soort velden gespeeld. En als er in Noord-Ierland van deze palen staan op een sportveld, betekent het dat er in dit gebied veel nationalisten/katholieken wonen.

Als ik een boterham eet en het sportcomplex bekijk, rijdt er een truck het zandpad op. De auto stopt even verderop en een man met pet op, waxjas aan en met ‘wellies’, stapt uit en loopt naar een hek, met daarachter een weiland. Nieuwsgierige, jonge koeien verdringen zich rond het hek en staan met hun poten diep in de modder. Als de man even later terugkomt bij zijn auto, spreek ik hem aan. Hij heet Sam Gulgill en bezit land in zowel Ierland als Noord-Ierland. ,,I am on the frontier of Brexit.’’

Daarom is hij bezorgd over Brexit en wat de gevolgen zullen zijn voor de landbouw. Een van de problemen die Sam na Brexit ziet ontstaan als er hier een (harde) grens komt, is dat het smokkelen zal toenemen. Ook in het verleden toen er een grens bestond, werd er hier al veel gesmokkeld.

Als haast vanzelf komt het gesprek op The Troubles, de periode tussen en 1969 en 1998 toen katholieken en protestanten een soort burgeroorlog voerden. Het is een periode die Sam zich nog goed voor de geest kan halen. De grens was afgesloten en er waren hier Britse troepen gelegerd. Sam kon zijn grond in het noorden, aan de andere kant van het grensriviertje pal tegenover zijn boerderij, moeilijk bereiken. Hij moest 15 kilometer omrijden. Uiteindelijk ging hij met een bootje over het riviertje om zijn land aan de andere kant te kunnen bewerken.

Als Sam even later wegrijdt, komt er van de andere kant een tractor over het zandpad rijden. De bestuurder stopt als hij mij ziet en we raken aan de praat. Het is een boer die zichzelf voorstelt als Frank Mac Nally (52). In tegenstelling tot Sam Culgill heeft Mac Nally alleen grond in Noord Ierland. Wat ze allebei wel gemeen hebben, is dat hun families er al honderden jaren zitten. Echte locals dus.

Frank Mac Nally is een vleesboer, een ‘beef farmer’. Hoe het straks verder zal gaan met de subsidies die nu nog uit Brussel komen, hangt volgens Mac Nally ervan af wie er aan de macht is in Westminster. Als het Verenigd Koninkrijk de douane-unie verlaat, zal er iets van een grens komen. ,,Brexit is geen goed idee. Het verdeelt de gemeenschap.’’

Naast zijn boerenbedrijf, werkt Mac Nally ook als aannemer. ,,We do in construction as well.’’ Het meeste materiaal voor zijn bedrijf koopt hij in de Republiek Ierland. ,,Elke dag moet ik de grens over.’’

Ook Mac Nally herinnert zich de tijd van The Troubles. ,, Dit gebied hier was een oorlogszone. Er lagen hier troepen. Er waren barakken. Helikopters landden in het weiland. Er werd met mortieren op de barakken geschoten.’’ Voor boeren was het moeilijk de grond te gebruiken die zo dichtbij de barakken lag. ,,Het was lastig het vee in de weilanden te houden, want de militairen knipten het prikkeldraad door. En ze vergiftigden de honden, omdat die blaften en hun posities verraden. We hadden een labrador die vergiftigd werd en afgemaakt most worden. Het was een ‘horrible’ time. Het is goed zoals het is.’’

Grensreferendum

Mac Nally is nationalist/republikein en voorstander van een verenigd Ierland. Het lijkt hem waarschijnlijk dat die hereniging ooit gaat plaatsvinden, maar hij weet alleen niet of hij dat zelf nog zal meemaken. ,,De Unionisten verliezen hun grip op het noorden. Alles verandert.’’ Hij merkt op dat het percentage katholieken onder de bevolking toeneemt. Verwacht wordt dat over een 4 of 5 jaar een meerderheid van de bevolking in Noord-Ierland katholiek is. ,,Er kan dan een grensreferendum worden gehouden over aansluiting bij Ierland.’’ Niet duidelijk is op dit moment of en welke rol Brexit hierin gaat spelen.

Mac Nally ziet de belangrijkste verandering ontstaan bij de jonge generatie. ,,Zo’n 40 of 50 jaar geleden bleven jonge unionistische/protestantse mannen thuis en gingen ze werken op de boerderij. Op 16-jarige leeftijd werden ze geïntroduceerd in de Orangeloges.’’ Dat patroon is veranderd omdat de boerderijen de afgelopen halve eeuw niet gegroeid zijn en niet langer levensvatbaar voor de hele familie. ,,Die jongeren gaan nu studeren en ze gaan naar de universiteit. Daar zien ze dat er buiten de eigen gemeenschap een andere wereld bestaat. Ze komen andere godsdiensten tegen en zien dat mensen niet anders zijn. De jongere generatie gaat de verandering brengen.’’

Douanekantoor

Na mijn gesprek met de twee boeren ‘on the frontier of Brexit’, besluit ik nog even de echte grens te bekijken. Ik heb gehoord dat daar nog een vervallen grenskantoor staat: een van de laatste restanten uit een tijd van weleer. Ik rij door Middletown op weg naar de grens en kom onderweg een geel bord tegen waarop gewaarschuwd wordt voor het verdwijnen van de grens.

Na een kilómeter of 2 kom ik aan op de plek waar het vervallen douane-kantoor staat. Hier worden veel hoogwaardigheidsbekleders mee naartoe genomen om ze de herinnering aan de grens te tonen. Net vóór de grens staat een grenswisselkantoor waar je je ponden kunt omwisselen in euro’s en vice versa. De grens zelf wordt aangegeven met een bord dat je Northern Ireland binnenrijdt. Alleen is het woordje Northern doorgekrast. Het is een indicatie dat er veel nationalisten in dit gebied wonen, voor wie er maar één Ierland is. Het doet me denken aan de verkeersborden waarop het London van Londonderry is doorgekrast.

Ik maak wat foto’s van de grens en van het grenskantoor. Als er vrachtauto’s langs het vervallen grenskantoor rijden, vraag ik me af of er hier in de toekomst ooit weer nieuwe grenscontroles zullen worden uitgevoerd.