OMAGH – Een paar dagen voor mijn vertrek naar het Verenigd Koninkrijk lees ik in een van mijn aantekeningenboekjes van mijn vorige reis, een verslag van een bezoek dat ik een jaar geleden bracht aan een ‘charity shop’ in Omagh. Een bezoek aan welk willekeurig Brits dorpje is niet volledig zonder in in ieder geval even mijn neus gestoken te hebben in zo’n tweedehands kringloopzaakje. Vaak kijk ik even bij de boeken of knoop een praatje aan met klanten of personeel. Meer dan een jaar geleden was ik dus in een tweedehandswinkeltje aan de Georges Street in Omagh. Ik vond er een gesprek aan met verkoper Brian, die alle tijd had. Hij zat op een krukje achter de toonbank. Met baard en lichtblauw overhemd, waarvan de onderste knoopjes ietwat openvielen en een aanblik boden op zijn ontblote buik. Ik had een uitvoerig gesprek met hem over van alles en nog wat: van Brexit tot liefdadigheid.
Als ik ruim een jaar later opnieuw in Omagh ben, het rechtbankgebouw passeer en linksaf sla, ben ik opnieuw in Georges Street en zie de Goodwill Gifts Charity Shop links van mij. Ik kan de verleiding niet weerstaan, open de deur en stap naar binnen. Een belletje rinkelt. Haast automatisch kijk ik naar links en zie ‘mijn vriend’ van een jaar geleden. Alsof de tijd heeft stilgestaan… Ook nog met baard en met lichtblauw overhemd. Hij zit nog steeds op hetzelfde krukje. Is hij het afgelopen jaar wel opgestaan of heeft hij al die tijd gewoon gewacht op mijn terugkomst? Hij kijkt me aan en zegt onmiddellijk dat ie me kent. Namen kan hij zich slecht herinneren, maar gezichten zijn geen probleem. En mij heeft hij immers nog een jaar geleden nog gezien. Ik ga zitten op het trapje dat toegang biedt tot het een meter hoger gelegen achterste gedeelte van de winkel. Ik zit op precies dezelfde plek op de trap recht tegenover hem als toen. De afstand tussen ons bedraagt zo’n meter of 5. En net als een jaar geleden biedt hij me ook nu een kop thee aan. ,,Strong, medium or weak?’
Brian is ergens in de 60, schat ik en komt oorspronkelijk uit Ierland. Inmiddels woont hij al 15 jaar in Noord-Ierland. ,,Heb je nog steeds een vriendin?’’, vraagt hij me. Om daaraan toe te voegen ‘Dutch girls are very easygoing and broadminded’. Zijn kennis over Nederlandse vrouwen heeft hij van een aangetrouwde oom in Dublin, een Nederlander, getrouwd met zijn vaders zus. ,,Hij heeft twee dochters. Allebei geboren in Nederland. Very easygoing people. Het is moeilijk om een Nederlander te beledigen.’’ Brian heeft ook gehoord dat de red light district in Amsterdam, dichtgaat. ,,Jammer’’, vindt hij. Zelf is hij er ook wel geweest. Wat hem betreft wordt ook hier in Noord-Ierland de prostitutie gelegaliseerd.
Brian oogt zelf ook tamelijk ‘easygoing’. De Noord-Ieren vindt hij erg nieuwsgierig. ,,Ze vragen je wat je hebt gegeten voor ontbijt.’’ En de religie speelt in Noord-Ierland nog steeds een grote rol. ,,In de republiek is dat niet zo’’, legt hij uit. ,,Noord-Ierland moet meer worden zoals Groot-Brittannie’’, vindt hij. ,,Als een meerderheid hier deel wil uitmaken van Britain, dan moet het hier meer zijn zoals in Britain.’’ ‘Change is coming’. ,,Maar ik hoop niet dat het zo erg wordt als in delen van Engeland waar je niet meer op straat kunt.’’ Verandering betekent ook dat abortus en homomhuwelijken straks zijn toegestaan in Noord-Ierland. ,,Ik ben tegen abortus. Dat is moord, maar ik vind wel dat homo’s en lesbiennes moeten kunnen trouwen.’’ Volgens Brian is religie nog steeds het grootste probleem in Noord-Ierland. ,,Mensen zeggen. ‘Je moet niet hem omgaan, want hij is protestant of hij is katholiek’ . Als ik hier katholieke beeldjes en snuisterijen in de etalage leg om te verkopen, zijn er mensen die de zaak niet binnenkomen.’’ Omagh ligt in het graafschap Tyrone. Zestig procent van de bevolking is katholiek, tegenover 40 procent protestant. ,,De situatie is er minder erg dan elders in Noord-Ierland’’, zegt Brian. ,,Maar er zijn housing estates waar een bepaalde groep niet welkom is. Het komt nog steeds voor dat je banden in de ochtend zijn lek gesneden. Maar het verandert langzaam.’’
En Brexit? Is er wat veranderd?
,,Ik denk dat er geen Brexit komt. Altijd als het zover lijkt te zijn, komen ze met excuses. Ik denk dat er een nieuwe referendum komt en dat ze er dan mee ophouden.’’ Zelf vindt Brian wel dat het VK uit de EU moet. Wat hem steekt is het misbruik van voorzieningen en uitkeringen. Hij heeft het idee dat buitenlanders naar het VK komen, maar ook naar Ierland, om er uitkeringen op te halen. ,,Er wordt misbruik gemaakt. Polen die hun uitkeringen in Ierland komen ophalen met een Ryan Air vlucht.’’ Bovenal voelt Brian zich Iers, maar hij is tegen een verenigd Ierland. ,,En veel van mijn vrienden in het zuiden willen het ook niet, want we kunnen het ons niet veroorloven. Ze krijgen hier in Noord-Ierland veel hogere uitkeringen dan in het zuiden. En ze krijgen hier gratis medicijnen. De gezondheidszorg in Ierland is veel duurder. Ik haal straks zelf voor 50 pond aan medicijnen op en het kost me niks.’’ Dat komt omdat hij een dubbele nationaliteit heeft. ,,Het leven is hier veel goedkoper in Noord-Ierland.’’
Naast zijn werk voor de charityshop, zegt Brian ook in het onroerend goed te zitten. ,,In Omagh koop je voor 160.000 pond een goed vierkamer huis.’’ vertelt hij. Brian bezit wat huizen die hij verhuurt. Maar hoe is hij hier verzeild geraakt? ,,Ik was ooit zelf bijna dakloos’’. zegt hij, Toen hij jong was, was het lang leve de lol. Hij vergat z’n hypotheek op tijd te betalen. Als er niet een vriend was geweest die voor hem in de bres sprong, had het anders kunnen aflopen. ,,Dakloos zijn, kan iedereen overkomen. Ik was er dichtbij.’’
Het probleem van armoede in Omagh, is ook het probleem van de armen zelf, stelt Brian. ,,De houding van mensen moet veranderen. Sommige mensen willen zichzelf niet laten helpen. Een charityshop kan je op weg brengen, maar je moet het zelf doen. ,,Een paar maanden geleden was er hier een vrouw van 45 of 50 met gehandicapt kind, die dakloos was. Ze kon de huur niet betalen. We hebben haar geholpen en een woning aangeboden. Maar ze wilde de woning niet omdat er alleen een douche inzat en geen bad. En nu is ze dakloos. Nu woont ze bij haar zuster en bij vrienden. Ze moet haar houding veranderen.’’
En hij herinnert zich een vrouw met drie kinderen die aanklopte omdat ze geen geld en kleren meer had. ,,Ze liet ons haar bankafschriften zien. Ze kon het hoofd niet boven water houden. Ik heb haar geholpen met kleren en spullen. Ze kwam een mouwloze jurk uitkiezen. Ik zag dat ze allerlei tatoeages had op haar arm, die ze daarvoor niet had. ‘What’s the story’?, vroeg ik. Ze vertelde me dat de tatoeages 600 pond kostten. Ze had geld gekregen van de regering en kocht er tatoeages voor in plaats van het geld te besteden aan haar kinderen.’’ Maar er zijn ook veel dankbare klanten en mensen die op weg worden geholpen. Zij vormen Brians motivatie om door te gaan. ,,Je komt veel aardige mensen tegen.’’
,,Als je ergens in gelooft, moet je je mening niet aan een ander willen opleggen’’, vindt Brian. ,,Je hebt hier veel Born again Christians. Ze willen bijna niet praten met mensen die niet in God geloven. Dat vind ik verkeerd. Veel mensen willen hier hun eigen cultuur opleggen aan een ander. Zo werkt het niet. Het is net alsof jij een meisje leuk vindt, maar zij jou niet. En jij probeert haar te overtuigen. Maar zij wil niet… Je kunt iemand niet dwingen tot iets. Als jij morgen teruggaat naar Nederland en jouw vriendin zegt tegen je: ’Sorry, maar het is afgelopen’… ,,Dat hoop ik niet’’, zeg ik toch enigszins verbouwereerd en onthutst. ,,Ik heb een aardige vriendin’’. Brians ogen lichten op. ,,As we say in Ireland: ‘Has she got any sisters’?’’