DERRY – ‘Derry voted Remain’ staat er op een spandoek dat aan de stadsmuren van Derry hangt. Misschien is het bedoeld als een soort geheugensteuntje voor EU-onderhandelaar MichelBarnier, maar vooral ook voor politici binnen het Verenigd Koninkrijk. Derry is tegen Brexit en vertegenwoordigers uit bedrijfsleven en politiek uit Derry krijgen dinsdagmorgen de gelegenheid dat kenbaar te maken aan de hoffelijke Fransman Michel Barnier, die met alle egards in het stadhuis wordt ontvangen.
door John Spijkerman
Ietwat gespannen staat burgemeester Maoliosa Mc Hugh dinsdagochtend in de wandelgangen van Guildhall, het stadhuis van Derry. Even verderop aan het andere kant van de gang, staat een levensgroot standbeeld van Queen Victoria en bustes van de koningen Edward VII en George V. Het Noord-Ierse Derry ligt immers wel degelijk binnen de grenzen van het Verenigd Koninkrijk en heet officieel Londonderry. Het is een naam die Sinn Fein burgemeester Mc Hugh liever niet gebruikt. Om zijn nek hangt een 15-karaats gouden ambtsketen met een geschatte waarde van 130.000 euro, met daaraan een penning waarop duidelijk leesbaar staat Derry City & Strabane District. Sinds 2015 zijn beide districten samengevoegd tot een district dat het grootste deel van het noordwesten van Noord-Ierland omvat.
Als Barnier uitgesproken is met de lokale en regionale vertegenwoordigers, neemt Mc Hugh de Fransman mee voor een snelle rondgang over de stadsmuren van Derry. In de 17e eeuw aangelegd en betaald door Londen waarna koning James I het voorvoegsel London toevoegde aan Derry: Londonderry. In razend tempo beklimt de Fransman, met in zijn kielzog Mc Hugh een horde fotografen en verslaggevers, de steile stadsmuren om even te stoppen en uit te kijken over de plek waar in 1972 Britse soldaten katholieke demonstranten onder vuur namen en 13 mensen doodschoten. Bloody Sunday was geboren.
Barnier heeft het al snel bekeken, schudt onderweg naar beneden nog wat handen en knoopt een kort gesprek aan met mensen die met hem op de foto willen. Snel verlaat hij de muur op weg naar zijn zwarte Fordbus, geparkeerd aan de achterkant van Guildhall, waar zijn chauffeur de hele ochtend trouw op hem heeft gewacht. Als de Fransman vertrokken is, knikt de burgemeester me vriendelijk toe als teken dat ik hem nu mag interviewen. Ik volg hem naar zijn werkkamer waar foto’s van voorgangers aan de muren hangen. Maolíosa Mc Hugh is de derde burgemeester sinds de herindeling. Hij komt uit Castlederg in het district Strabane, een wat landelijker gebied. Zijn 1-jarige ambtstermijn loopt eind mei af. Dan kiest de gemeenteraad een nieuwe burgemeester van de SDLP voor een jaar. In Derry wonen zo’n 150.000 inwoners. Qua inwonertal is het de tweede stad in Noord-Ierland.
,,It was a very welcome visit’, verzekert de burgemeester me als hij het over het bezoek van Michel Barnier heeft. ,,Er waren politici bij zoals Martine Anderson lid van Europees Parlement, MP Elisha Mc Callion van Sinn Fein en de leiders van de politieke partijen in de gemeenteraad. Alleen de leiders van de unionistische partijen in de gemeenteraad hebben de uitnodiging niet aanvaard. Ik vind het teleurstellend dat ze afgezegd hebben.Jammer, want Barnier is heel bepalend voor de toekomst van onze regio.’’ Behalve met politici heeft Barnier ook gesproken met vertegenwoordigers uit het zakenleven, uit het onderwijs en uit de kunstwereld. Natuurlijk ging het over Brexit. ,,Belangrijkste onderwerp hier voor ons op het eiland Ierland is de toekomst van de grens en hoe dat onze levens gaat bepalen’’, vertelt Mc Hugh. ,,Ik woon zelf aan de grens, dertig kilometer verderop. Mensen hebben het altijd over het vrachtverkeer dat over de grenswegen rijdt. Maar de grens is eindeloos. Waar ik woon is elk weiland en elke sloot onderdeel van de grens. Hoe moet je in vredesnaam de beweging van kapitaal, goederen, diensten en mensen gaan controleren? Tenzij je een aparte status creëert voor het noorden van Ierland…
Mc Hugh heeft geen goede herinnering aan de grens. ,,De grens heeft relaties verbroken in onze gemeenschappen en het is ook slecht voor de economie. De hoogste werkloosheid vind je langs de grens. Als je de grens ‘harder’ maakt, scheidt het mensen. We hebben veel families die aan verschillende kanten van de grens leven. Ik voel me door Barnier gerustgesteld dat mijn identiteit als Ier en Europeaan, die in het graafschap Tyrone woontbeschermd wordt. Alle lidstaten staan op 1 lijn wat betreft Brexit. Het standpunt van de EU is niet een Iers standpunt, maar het standpunt van de 27 lidstaten.’’
Bloody Sunday
Tijdens de stadswandeling, toen Michel Barnier op de stadsmuren stond en bij een uitkijkpunt stopte, keek hij het Bogside district in. Daar wonen veel nationalisten die zich Iers voelen. ,,Onze gids legde uit dat in 1972 bij deze plek het Britse leger 13 mensen vermoordde op Bloody Sunday’’, vertelt de burgemeester. ,,Maar vanaf dezelfde plek kon hij ook de grens met Donegal zien.’’
Bloody Sunday is nog steeds een litteken bij veel mensen. ,,Er is een hoop ‘unfinished business’. Alhoewel de Britten hebben erkend dat de mensen op Bloody Sunday zijn vermoord onschuldig waren, zijn de schuldigen nooit gestraft. Er is nog geen besluit genomen over vervolging van de Paratroopers. Als burgemeester heb ik daarom eerder dit jaar afgezegd voor het bezoek dat Prins Charles aan onze regio bracht. Niet omdat hij de prins is, maar omdat hij de opperbevelhebber is van het Parachute Regiment . Hèt regiment dat in 1972 de moorden uitvoerde in de straten van Derry. Mensen in deze stad wachten nog steeds op gerechtigheid.
De unionistische en nationalistische gemeenschappen in Derry gaan beter met elkaar om tegenwoordig, constateert Mc Hugh. ,,Ze schieten niet meer op elkaar, maar ze zijn wel heel erg gepolariseerd doordat er al anderhalve jaar geen regering meer is in Stormont, maar ook door de Brexitvote. Het beeld van gepolariseerde gemeenschappen is het beeld dat de Britten graag gebruiken als ze het over Noord-Ierland hebben. ,,Ze doen zich graag voor als scheidsrechters, maar ze zijn daders en deelnemers.’’
Als burgemeester hoef je niet per se neutraal te zijn, vindt Mc Hugh. ,,Ik ontmoet alle groepen die me willen spreken en ik vertegenwoordig alle groepen. Maar aan sommige dingen doe ik niet mee, zoals bijvoorbeeld aan Poppy day, wanneer de doden uit alle oorlogen worden herdacht. Maar als je het hebt over alle oorlogen, moet je het ook hebben over wat ze hier in Ierland gedaan hebben. Als ze iedereen herdenken, doe ik mee.’’
Londonderry
Officieel is de naam Londonderry. Ook veel protestanten en unionisten noemen het Derry. De meerderheid van diegenen die het Londonderry noemen, wonen niet in de stad, maar in andere plaatsen zoals Belfast. Ze maken er een politiek punt van. Maar onze gemeenteraad heet de raad van Derry City and Strabane. Het besluit om de naam van de stad te veranderen, moet in Westminster worden genomen. Dat heeft te maken met het Britse recht.Ik kan je niet vertellen hoe ze het precies moeten veranderen. Er moeten veel hordes genomen worden, maar welke precies kan ik zo niet zeggen. Ik was vorige week in een dienst van een Presbyteriaanse kerk en daar had de dominee het over Derry. Ik ben ervan overtuigd dat de stad ooit Derry zal heten.
Net zoals ik zeker weet dat Ierland ooit vrij zal zijn en één land zal zijn. Ik weet ook zeker dat alle mensen dan beter af zullen zijn, omdat er geen gevestigde belangen meer zijn. Er is geen verdeeldheid meer. Bij het stichten van de staat Noord-Ierland dachten de unionisten dat de Britten hen een bevoorrechte positie zouden geven, stelt Mc Hugh. ,,Dat ze huizen en werk zouden krijgen en dat de Ierse nationalisten dan het land zouden ontvluchten. Ze hoopten dat ze demografisch op die manier in het voordeel zoudenblijven, maar juist het tegenovergestelde is gebeurd. Een vrij Ierland is de beste oplossing. Alle rechten moeten beschermd worden, ook de Oranjemarsen. Het is niet in het belang van Ierland dat de mensen verdeeld zijn.”
,,Ik begrijp dat de Engelsen uit Europa willen. In de Engelse steden kijk je de armoede in het gezicht. Hier is dat anders. Alhoewel de inkomens bij ons lager zijn, heb je hier nog gemeenschappen waar mensen elkaar helpen. Families zorgen voor elkaar.
Het idee van Europa is niet abstract voor ons. Onze wegen zijn gebouwd met Europees geld. De Peace Bridge die is aangelegd over de Foyle, is gefinancierd met Europees geld. Veel gemeenschappen hier in Derry profiteren van Europees geld.’’
,,Het burgemeesterschap is eervol, maar een hele drukke baan. Ik werk zeven dagen tot 80 uur of meer en heb geen vakantie. In Derry en Strabane hebben we veertig raadsleden waarvan 16 van Sinn Fein, 8 van de SDLP, 7 van de DUP, 2 van de UUP en 7 onafhankelijken. Er zijn geen coalities. Voor elk onderwerp moet er een meerderheid worden gevonden. Bij sommige wat meer ‘stekelige’ onderwerpen die met onze nationale identiteit te maken hebben – ‘Orange and Green decisions’ – is er geen sprake van consensus. Veel besluiten worden op basis van consensus genomen. De meeste raadsleden willen het beste voor de inwoners.”