SPERRIN MOUNTAINS – Gordon Dunn is een paraglider uit het Noord-Ierse Omagh. Hij geniet ervan om vanuit Omagh over de Sperrin Mountains te vliegen. ,,Ik vlieg hier al 14 jaar. Ik ken elke heuvel en elke rivier. Ik zie de verschillende seizoenen. Ik zie hoe het landschap voortdurend verandert.’’ Vanaf de grond is het uitzicht al prachtig, maar vanuit de lucht krijgt het een extra dimensie. De wereld lijkt eindeloos. Als paraglider volgt hij het betoverende spel dat zon en schaduw spelen over de heuvels van de Sperrin Mountains. Van verre ziet hij ook de regenbuien naderen. Een jaar geleden vloog hij op een dag over het gebied en zag dat er geboord werd vlakbij een waterreservoir dat 50.000 inwoners van Omagh en omgeving voorziet van drinkwater. Vanuit de lucht waren de boorposities duidelijk zichtbaar. Dunn ging op onderzoek en ontdekte dat het Canadese bedrijf Dalradian proefboringen deed in het gebied. Het mijnbouwbedrijf wil in kaart brengen waar goud en zilver zit.
Ik ontmoet Gordon Dunn op woensdag 17 juli bij het protestkamp in Greencastle. Het is een regenachtige dag, maar ondanks de regen en de flinke wind zien de Sperrin Mountains er nog steeds adembenemend mooi uit. Dunn is hier vandaag om de actievoerders een hart onder de riem te steken. De gemeente heeft de actievoerders gesommeerd het protestkamp met daarop twee caravans te ontruimen voor 17 juli. Anders volgt een dwangsom en dreigt een ontruiming. Maar de actievoerders in Greencastle zijn niet van plan te vertrekken. Zij hebben een groot feest georganiseerd om de gemeente te laten zien dat ze nooit zullen opgeven.
Gordon Dunn heeft een machtig wapen. Hij neemt altijd een camera mee als hij gaat vliegen. Hij heeft de mooiste foto’s van de omgeving gemaakt. Omdat hij in de lucht geen grenzen tegenkomt, vliegt hij ook over plekken waar inwoners normaal nooit komen. Zoals de proefmijn van Dalradian in Rouskey, niet ver van Greencastle. Vanuit de lucht brengt hij haarscherp in beeld hoe het er op de grond uitziet. Het maakt de mensen bewust van de risico’s van mijnbouw voor de omgeving. Zo heeft hij ook foto’s gemaakt van een kleinere goudmijn in Cavanavcaw, niet ver van Omagh. De mijn kwam er in de jaren 90. ,,Er was destijds wel verzet, maar er was nog geen social media’’, legt Dunn uit. ,,Cavanacaw is een open mijn, maar ze hebben nu ook een vergunning om onder de grond te mijnen.’’ Als hij boven Cavanacaw vliegt, ziet Gordon de verwoesting in het landschap. Cavanacaw is een stuk kleiner dan de goudmijn die Dalradian in Greencastle wil beginnen, en er wordt ook geen cyanide gebruikt om het goud te scheiden.
Dunn vertelt over zijn betrokkenheid bij de strijd tegen mijnbouw in de Sperrin Mountains. Van iemand die vlakbij het waterreservoir woont, hoorde Dunn dat Dalradian al vanaf 2016 bezig is in de omgeving van Greencastle, middenin de Sperrin Mountains. ,,Mensen wisten niet dat die proefboringen gedaan werden. Toen ik een jaar geleden vanuit de lucht de boorposities zag, gingen de alarmbellen af. Ze boren dwarsdoor waterlagen heen. Ze kunnen niet garanderen dat het veilig gebeurt. Het risico bestaat dat er lood en zware metalen in het drinkwater terechtkomen.’’ Hij hoorde ook over de plannen voor een goudmijn in Greencastle met daarnaast een fabriek waar het goud met behulp van cyanide wordt gescheiden.
Gordon Dunn startte de anti mining groep CAMIO (Cooperate Against Mining in Omagh) vanuit Omagh om te proberen deze ontwikkeling tegen te houden. ,,Ik kan niet met m’n armen over elkaar gaan zitten. Ik dacht ‘Gebruik je foto’s’. Vorig jaar heb ik vijf of zes presentaties gedaan. Mensen zijn boos over de plannen.’’ CAMIO heeft zo’n twintig harde kernleden en duizend volgers op Facebook. Ook in andere plaatsen in de omgeving zijn zulke anti-mining groepen opgezet. Dunn onderhoudt er goede contacten mee. Net als met actiegroepen in de Republiek Ierland waar ook veel mijnbouwbedrijven actief zijn of willen worden. ,,We verzamelen handtekeningen tegen de aanvraag van Dalradian. Onze primaire doel is om Dalradian te stoppen.’’ Het idee is dat als Dalradian gestopt wordt, ook andere ontwikkelingen weer in de ijskast gaan.
Het ontstaan van CAMIO heeft veel mensen uit Omagh bewust gemaakt van de situatie rond Greencastle, is de overtuiging van Dunn. ,,Dalradian heeft het gebied hier rond Greencastle het eerst aangepakt, omdat het minder dicht bevolkt is. Als ze het in de omgeving van Omagh hadden geprobeerd, hadden ze waarschijnlijk nooit toestemming gekregen.’’ Het verzet tegen de goudmijn is het afgelopen jaar gegroeid. Op regeringsniveau in Noord-Ierland is er nog geen formeel besluit genomen over de bouwaanvraag van Dalradian. Die aanvraag ligt nog bij het verantwoordelijke ministerie, maar omdat er al meer dan twee jaar geen regering is in Stormont, het Noord-Ierse regeringscentrum bij Belfast, lijkt het niet waarschijnlijk dat er op korte termijn uitsluitsel komt. Toch mag Dalradain in de tussentijd overal in de omgeving al proefboringen doen en brengt het de Sperrin Mountains in kaart.
Domino effect
Dunn wijst erop dat Daradian dat niet voor niets doet. Hij merkt op dat de goudmijn met verwerkingsfabriek in Greencastle de eerste zal zijn van een groot aantal goudmijnen in de omgeving. ,,Als ze in Greencastle beginnen, komen er meer mijnen. Er wordt gezegd dat er zeven mijnen komen. Dit wordt net als Klondike in Zuid-Afrika. Ze zullen alles in het werk stellen om het goud zo goedkoop mogelijk uit de grond te halen. Ze geven niks om de lokale bevolking. Ze geven niets om het milieu. De goudmijn in Greencastle is drie keer zo groot als die in Cavanacaw. En dat met een verwerkingsfabriek waar cyanide wordt gebruikt en een school op een kilometer afstand. Het is hier altijd winderig. Het stof van de verpulverde rotsen, met daarin allerlei zware metalen, waait overal naar toe.’’ En de angst bestaat dat de cyanide die gebruikt wordt om het goud te scheiden, in het grondwater terechtkomt of in de rivier. Wat betekent dat voor de vissen en voor de kwaliteit van het drinkwater?
En de lokale kranten…
Dunn ergert zich aan de paginagrote advertenties die Dalradian plaatst in de lokale kranten. Daarin wijst het bedrijf alleen op de voordelen van de goudmijn voor de werkgelegenheid en voor de lokale economie. ,,We hebben contact opgenomen met de uitgevers en ze gevraagd waarom ze hun medewerking verlenen aan die paginagrote advertorials. Ze zeiden ‘We krijgen ervoor betaald. We kunnen dit niet weigeren, want anders kunnen we voor de rechtbank gesleept worden.’’ Toch is ondanks de PR van Dalradian, de stemming onder de bevolking veranderd, zegt Dunn.
Hij ontkent overigens niet dat er ook mensen zijn die achter de plannen staan van het Canadese bedrijf. ,,De mensen die voor zijn, worden gemotiveerd door geld en hebzucht. Ze maken zich geen zorgen over het milieu of over hun geschiedenis. Waarom deze goudhonger? Er wordt wel wat goud industrieel gebruikt, maar het meeste goud wordt gebruikt voor investeringen of juwelen. Er ligt 5500 ton goud opgeborgen bij de Bank of England. Dat is genoeg voor 170 jaar industrieel gebruik van goud.’’
En de politiek….
Dunn heeft zijn vertrouwen verloren in de politieke partijen in Noord-Ierland. ,,Zij hebben ons verraden. De politieke situatie in Noord-Ierland is een schertsvertoning.’’ Al jarenlang is er geen regering in Stormont. ,,Maar de Kamerleden (MLA’s) in Stormont worden gewoon doorbetaald. Dat is lachwekkend. We moeten een echte verkiezing hebben om een regering te krijgen die voor ons aan het werk gaat. Als mijn bedrijf me zou betalen en ik zou er niet voor werken, zou ik me daar slecht over voelen. We hebben ook gelobbyd bij lokale raadsleden om ze aan onze kant te krijgen. De protestants-unionistische raadsleden zijn voor ‘mining’. Ze zeggen dat het banen oplevert. Ze zeggen dat ze doen wat hun leider in Belfast zegt. Ik zeg ‘Jullie hebben je eigen verantwoordelijkheid’. Als ik met ze praat, irriteert het ze wat ik zeg. Ze willen de waarheid niet horen. Want wat is straks werkelijk het effect op de landbouw en op het aantal boeren? Wij denken dat de goudmijn netto geen banen oplevert.’’
Mooi stuk, leuk zo’n kijkje in de keuken!