NEWTOWNSTEWART – Op een kleine boerencamping als The Meadows ontdek ik dat de mens een sociaal wezen is. Natuurlijk hou ik van de rust, van de wind door de bomen, de wolkenluchten die voorbij glijden en van de groene en grazige weiden. Maar dagelijks zijn er interessante gesprekken met de beheerders Helena en Robert, maar ook met andere kampeerders. Een paradijselijk plekje hou je meestal niet lang voor jezelf. Vrijdag ontmoet ik Maarten Openneer, een Nederlander, oorspronkelijk een Zeeuw, die al 19 jaar in Donegal woont. Hij gebruikt de camping als uitvalsbasis om te vissen. Samen met zijn vriend Ivan Armstrong, een kunstenaar uit Belfast. Maarten en Ivan vissen in de Owenkillew, een bergrivier, 200 meter verderop. Ze vissen op zalm en forel.
Op zaterdagmorgen loop ik door het veld, op weg naar de rivier waar ze aan het vissen zijn. Rondom mij de groen beboste heuvels die glooien in het landschap. Boven me de imposante wolkenpartijen. Het water in de rivier staat hoog, omdat het de hele nacht heeft geregend. De stroming is behoorlijk. De juiste omstandigheden om op zalm te vissen, begrijp ik. Alhoewel het water wel een beetje vies is. Gisteren hebben Maarten en Ivan al wat forellen gevangen, maar zalm moet vandaag de hoofdprijs worden. De vissen worden overigens weer netjes teruggezet in de rivier, mochten ze worden gevangen.
,,Vissen is een ‘black art’,’’ zegt Ivan. ,,Eigenlijk is het gewoon geluk.’’ Ivan staat met zijn laarzen en waterdichte broek in de Owenkillew river. Op zijn hoofd prijkt een stoere zwarte zeemanspet. In zijn rechterhand houdt hij de werphengel vast. Op zijn rug bungelt een groot schepnet en aan zijn jas bevestigd, hangt een lange stok waarmee hij de stenen op de bodem aftast om te bepalen hoe hij het beste langs de rivieroever kan lopen. ,,I need the stick, because I’m 75 years old’’, schaterlacht hij. Ivan werpt zijn hengel uit als een rodeorijder zijn lasso. Aan de vislijn bevestigt zijn twee haken. Een of meerdere haken met een plukje stof in allerlei kleuren. Met deze ‘flies’ wordt er gevist. Alhoewel het leuk is, wat te vangen, gaat het vooral om de ‘totaalervaring’. Lekker opgaan in de natuur en genieten van het landschap, de heuvels en de rivier. ,,There’ s more to fishing, than catching fish’’, zegt Ivan filosofisch.
Tijdens een korte vispauze heb ik een wat langer gesprek met Ivan Armstrong, een rustige man met duidelijke opvattingen. Hij is geboren in het Noord-Ierse plaatsje Newry, onder Belfast, vlakbij de grens tussen Ierland en Noord-Ierland. Tot zijn achttiende heeft hij in Newry gewoond. Hij herinnert zich nog de tijd The Troubles, de periode tussen 1969 en 1998 toen katholieken en protestanten elkaar bestreden in Noord-Ierland. ,,Ik herinner me nog de tijd dat je moest stoppen bij de grensovergang. Je kreeg een stempel en je auto werd doorzocht. Kun je dat nog voorstellen?’’ Maar ook toen al was de de grens niet te bewaken, weet Ivan. ,,Er waren tientallen ‘niet goedgekeurde grensovergangen’. De officiele grensovergang was regelmatig doelwit van de IRA.’’
Maar dat is toch verleden tijd en komt nooit meer terug?
,,Hoe kun je daar zeker van zijn? Mensen leren niets van de geschiedenis’’, betoogt Ivan. Hij vindt het ‘belachelijk’ dat de grootste unionistische partij in Noord-Ierland, de DUP, tegen de ‘backstop’ is. Om de grenzen met Ierland open te houden, zou Noord-Ierland een aparte economische status moeten krijgen. De protestantse DUP ziet een aparte status voor Noord-Ierland als een ondermijning van de unie met Groot-Brittannie. ,,Ze zijn tegen omdat ze denken dat het tot een verenigd Ierland leidt.’’ Volgens Ivan zijn de open grenzen een goede remedie tegen exclusief en sektarisch denken. ,,Als we steeds heen en weer de grens over gaan, realiseren we ons dat de mensen aan de andere kant geen duivels zijn, maar gewoon heel net en beschaafd.’’
Ben je katholiek of protestant?
,,Ik ga die vraag opzettelijk uit de weg. Ik ben een kerkganger, maar mijn partner en ik gaan de ene week naar de protestantse en de andere week naar de katholieke kerk. We wisselen dat af. Dat is niet gebruikelijk. Most unusual. We willen niet in een hokje gestopt worden. Ik beschouw mezelf als Noord-Iers, maar ik heb twee paspoorten: een Iers paspoort en een Brits paspoort. Mijn voorouders zijn Schotten uit de laaglanden die hier kwamen in de zeventiende eeuw.’’ Oorspronkelijk is hij protestants. ,,Ik noem mezelf Noord-Iers, maar de mensen begrijpen dat niet. Ze denken dat je Iers bent.’’ Ivan heeft zes jaar in het verre Oosten gewoond. ,,In Maleisie. Ze hadden daar geen flauw idee wat Noord-Iers betekent. Ze noemden me altijd Paddy’’, lacht hij hard. ,,Ik was een academicus. Ik heb een kunstprogramma opgezet voor een lerarenopleiding in Kuala Lumpur en het een aantal jaren geleid. Na zes jaar kwam ik weer thuis. Toen ik terugkwam, ging ik werken voor de Art Council in Noord Ierland.’’ Na zijn pensionering werd hij professioneel kunstenaar. Hij maakt etsen. ,,Net als Rembrandt.’’
Ivan is voorstander van open grenzen. ,,Mijn drukkerij wordt geleid door een meisje uit Dublin en mijn technisch manager komt uit Spanje. En hier vis ik met Maarten, een man uit Nederland. We zijn veel minder een eiland dan vroeger en dat is fantastisch. Grenzen zijn ouderwets,’’ vindt hij. ,,Arbeiders uit Oost Europa doen veel werk dat Britten niet meer willen doen. Heel wat bedrijven zouden failliet gaan zonder mensen uit Polen en Litouwen. Onze gezondheidszorg zit vol met werknemers uit de Filipijnen en Letland. Politiek stem ik op de Alliance Party (een soort D66). Ik heb altijd geloofd in een soort middenpartij, links van het midden. Sommige mensen zeggen dat de middenpartijen groeien, maar in sommige delen van Noord-Ierland zijn de gemeenschappen alleen maar meer gepolariseerd. Het is moeilijk om te beoordelen of de contacten tussen de gemeenschappen beter zijn dan vroeger. ‘’
,,Ik heb een voorkeur voor een verenigd Ierland. Vooral omdat het verstandiger is. Noord Ierland is te klein. Er zijn minder mensen in Noord-Ierland dan in Birmingham. Anderhalf miljoen mensen. Gekkenwerk. Daar kun je geen land mee opbouwen. De zaak valt uit elkaar. Mensen vinden dat ik m’n protestantse wortels verraad, maar een verenigd Ierland zou me niets uitmaken. De Ierse wetgeving is veel progressiever geworden onder premier Varadkar. Veel progressiever dan in Noord-Ierland. De scheiding van kerk en staat die heel belangrijk is, is formeel bereikt onder Varadkar. Het Ierse regeringsbeleid is veel liberaler dan in het noorden. Sommige van onze wetten gaan terug naar de negentiende eeuw.’’
Denkt u dat er ooit een verenigd Ierland komt?
,,Ik denk dat de wereld onbewoonbaar is, op het moment dat de Ierse eenheid komt,’’ lacht hij. ,,Het gaat niet snel komen. Dat is jammer. Veel lokale politici doen hetzelfde wat Trump doet. Ze doen een beroep op de laagste instincten en de angsten van mensen. Het idee dat we vriendjes worden met de Verenigde Staten, vind ik een ramp. Trump is niet goed wijs. De DUP stopt het hoofd in het zand. Ze snappen niet dat de Conservatieve Partij ze zo zou verkopen als het in het voordeel van Engeland was. De Engelsen geven niks om Noord-Ierland en de unie. Het kost Engeland alleen maar heel veel geld.’’
En Brexit?
,,Het Britse publiek heeft voortdurend leugens gehoord. Bij het referendum zijn er veel leugens gespreid door mensen die uit de EU wilden. De conservatieven hebben altijd een probleem met Europa gehad.’’ Ivan zucht. ,,Ik denk dat Brexit een ramp wordt. Psychologisch, maatschappelijk, cultureel. Het vervreemdt een klein land als de VK van de rest van Europa. ,,The best of what is British, is still some of the best in the world, you know.’’ Bij het Leave of Remain referendum in 2016, twijfelde Ivan toch. Hij vindt dat Europa niet democratisch genoeg is. ,,Veel dingen worden in de Europese commissie in Brussel bekokstoofd, die niet is gekozen. Er is veel bureaucratie en onvoldoende politieke verantwoording. Op 200 meter van het stemlokaal besloot ik voor Remain te stemmen. Je kunt een organisatie (de EU) niet veranderen als je er zelf geen deel van uitmaakt. En als iemand die geeft om zijn naaste, wil ik zo dicht mogelijk staan mijn Europese buren, mijn Europese vrienden.’’
,,Mijn werk gaat over de vernietiging van het landschap en over global warming. Het landschap wordt vernietigd. Dat komt door grote economische onevenwichtigheid en de bevolkingstoename en de vervuiling van de aarde. Onze economie gaat uit van een economische groei van 2,5 procent. Maar ze zijn het rapport van de Club van Rome vergeten. We moeten terug naar nul procent groei.’’ Zes maanden geleden werd Ivan lid van de Green Party. ,,Als je wilt groeien, doe je iets dat in strijd is met het landschap. De laatste etsen die ik gemaakt heb, heetten ‘ The last tree in Ireland’. Het zijn twaalf etsen. Op het Carna schiereiland in het westen van Ierland, staat op de heuvel aan de kust een groepje van vier essen. Het zijn letterlijk de laatste bomen op dit westelijke puntje.’’ Daar heeft hij etsen van gemaakt.
Geen kunst over vissen?
,,Nee, vissen is veel te belangrijk. Maar dit is een niet erg opwekkend verhaal’’, besluit Ivan ,,,We have to go and catch some fish now….’’
Voor meer informatie over kunstenaar Ivan Armstrong: zie ivanarmstrongarts.com.uk