De eeuwenoude stadsmuren rond het oude stadscentrum van Derry, zijn het paradepaardje van de stad: een belangrijke toeristische trekpleister. Aangelegd in de 17e eeuw met financiële steun vanuit Londen. Vandaar dat de officiële benaming van de stad Londonderry werd. ‘The walled town’, staat er op de borden als je Derry binnenrijdt: als een soort geuzennaam… Hoe symbolisch, want Derry heeft veel muren… En bruggen…
Dagelijks lopen er vele toeristen
over de metersbrede stadsmuren en kijken uit over de stad. Bij Butcher gate hebben ze uitzicht over het katholiek-nationalistische stadsdeel The Bogside en kijken naar de plek waar Bloody Sunday plaatsvond. Een vreedzame demonstratie voor emancipatie en gelijkberechtiging van de katholieke bevolking, waar het Britse leger in 1972 dertien – vooral jonge demonstranten – doodschoot. Later overleed ook nog een veertiende slachtoffer.
Even verderop staat de sokkel waarop tot 1973 een pilaar en standbeeld van George Walker stond. Gouverneur George Walker was een protestantse held tijdens de belegering van Derry in 1689. De pilaar met daarop het standbeeld van Walker was meer dan 140 jaar lang een symbool van de protestantse macht en werd in 1973 opgeblazen door de IRA.
Op de stadsmuur vlakbij Bishopsgate is er uitzicht op voetbalstadion Brandywell, het stadion van de voetbalclub Derry City, met daarboven de schuinoplopende begraafplaats, Derry Cemetery. Hier liggen in een soort van erehaag leden van de IRA begraven, waaronder oud-minister Martin Mc Guinness.
Even verderop biedt de stadsmuur uitzicht over The Fountain, de laatste protestantse enclave in de binnenstad. Vroeger woonden er veel meer protestanten in het stadscentrum, maar duizenden zijn vertrokken of gevlucht tijdens de Troubles. Een vorm van ‘ethnic Cleansing’ vinden veel protestanten. Het wijkje The Fountains moet nog steeds met zogenaamde ‘vredesmuren’ of ‘peace walls’ beschermd worden tegen de stenen en brandbommen die vanaf het andere deel van de stad op de huizen geworpen kunnen worden. Metershoge hekken of vredesmuren bij de stadsmuren.
En dan het stuk stadsmuur dat uitzicht biedt op de Guildhall, het 19e eeuwse stadhuis. Op het plein voor dat stadhuis volgden duizenden inwoners via grote televisieschermen in 2010 het Mea Culpa uitgesproken door de toenmalige Britse premier David Cameron. Een Mea Culpa voor het bloedbad dat Britse soldaten aanrichtten in 1972 in Derry en waarbij ze zonder gegronde reden vanaf de stadsmuren het vuur openden op katholieke demonstranten. De emotie op het plein was groot in 2010. Mensen vielen elkaar in de armen. Een gevoel van eindelijk rechtvaardigheid.
Maar Derry is ook de stad van de onzichtbare muren. Aanwezig in de hoofden van mensen uit de verschillende gemeenschappen. Onzichtbare muren die protestanten en katholieken van elkaar scheiden. Muren waar mensen zich achter verschuilen. Muren waar vooroordelen en verdriet voortleven. Muren die niet vergeven en niet vergeten en muren waar angsten en woede voortbestaan. Derry, the Walled City.
Maar behalve muren is Derry ook de stad van de bruggen. Er liggen er drie over de rivier Foyle. Bruggen die verschillende stadsdelen en gemeenschappen met elkaar verbinden.
De meest recente brug is de witte vrolijk over de Foyle meanderende PEACE Bridge. Aangelegd met steun van de EU en officieel geopend op 25 juni 2011. Diezelfde EU die ook een intensief vredesprogramma subsidieert dat erop gericht is mensen uit de verschillende gemeenschappen met elkaar in contact te brengen. Een vredesprogamma waarin er ruimte is voor contacten en uitwisseling tussen jongeren uit de verschillende gemeenschappen op de verschillende scholen in Derry, want het onderwijs in Noord-Ierland is nog sterk gesegregeerd. Vele honderden miljoenen EU euro’s zijn er in gestopt.
Bruggen leggen tussen gemeenschappen als manier om muren te slechten. Niet alleen de fysieke PEACE Bridge, die het meer protestantse Waterside weer verbindt met het oude stadscentrum en gemeenschappen verbindt, maar vooral de onzichtbare bruggen in de hoofden van mensen, zodat mensen uit verschillende gemeenschappen elkaar welgemeend de hand kunnen schudden.
Maar Derry is een beschadigde stad die nog wel even extra onderhoud nodig heeft aan het slechten van onzichtbare muren en het leggen van bruggen. Maar hoe moet dat met dat extra onderhoud als het Verenigd Koninkrijk de EU verlaat? Gaat het Verenigd Koninkrijk straks net zo genereus werken aan het neerhalen van muren en bouwen van bruggen als de EU heeft gedaan? En dreigt niet opnieuw het gevaar dat de kloof tussen gemeenschappen groeit of is er inmiddels genoeg begrip ontstaan?
Derry is een stad van walls and bridges.
Derry, the walled town, where bridges connect.