DUNDEE – Als Schotse strijders die net hebben meegedaan aan een veldslag tegen de Engelsen dalen de demonstranten zaterdagmiddag om 14.30 uur de heuvel af bij Magdalen Green in Dundee. In een zee van blauwe en gele Schotse vlaggen, vergezeld door doedelzakspelers, lachend, trots en vol zelfvertrouwen, gaan ze op weg naar de muziekkoepel in Magdalen Green. Daar vindt de afsluiting plaats van de manifestatie voor Schotse onafhankelijkheid. Vanaf Baxter Park hebben duizenden demonstranten zojuist door het centrum van Dundee gelopen. Zij hebben de stad en Schotland laten horen dat de droom van onafhankelijkheid nog springlevend is.
door John Spijkerman
De mars voor onafhankelijkheid start in Baxter Park en wordt georganiseerd door een organisatie die zich ‘All under one Banner’ noemt. Iedereen die voor onafhankelijkheid is, kan zich hierbij aansluiten. Het deelnemersveld is dan ook zeer divers: van de Scottish National Party (SNP) tot de Internationale Socialisten en de Gepensioneerden voor onafhankelijkheid. De afgelopen maanden zijn er al marsen geweest in Glasgow en Inverness en vandaag is Dundee dus aan de beurt. En in oktober is er nog een grote afsluitende mars in Edinburgh.
Samen met mijn twee nieuwe vrienden David Smart en Fred Bruce uit Brechin ben ik zaterdagmorgen naar Dundee afgereisd. Ik ontmoette Fred donderdagmiddag bij de Blether-In in Brechin, een soort instuif voor mensen die onafhankelijkheid steunen en kon meerijden naar Dundee. David en Fred zijn allebei gepensioneerd en voorstanders van onafhankelijkheid en ze hebben allebei een Schotse vlag meegenomen.
In Baxter Park beginnen de demonstranten zaterdagmorgen langzaam binnen te druppelen. Er is ruimte genoeg. De mars begint om 12.45 uur en het is nog ruim voor twaalven. Ik spreek alvast met wat mensen voordat de mars begint. Een van de demonstranten ziet eruit als een wandelende Schotse vlag. Hij heet George Kempik en heeft een Poolse vader. Hij is in Schotland geboren en voelt zich honderd procent Schots. Op zijn jas zijn veel buttons gespeld. Op een ervan staat: ‘BIAS’ News. Het is een verwijzing naar het BBC News logo. Samen met wat vrienden heeft George eerder deze week in Glasgow meegedaan aan een demonstratie tegen de BBC. De demonstranten vinden dat de BBC bevooroordeeld is in zijn berichtgeving over Schotland. ,,Er is geen berichtgeving over dit soort marsen, of ze geven het heel kort weer of het wordt verdraaid.’’
Jim Edwards uit Hamilton bij Glasgow, is het daarmee eens. ,,De BBC wordt gecontroleerd door de regering in Westminster. Alleen maar negatieve berichtgeving. Nooit iets positiefs over Schotland en de Schotse economie, alleen maar negatief. Als je geluk hebt, zeggen ze dat er een mars is en krijg je een klein berichtje op de website.’’
Jim herinnert zich het verloren onafhankelijkheidsreferendum in 2014. ,,Het was een verschrikkelijk gevoel. Net alsof er iemand in de familie overleed. Velen in de Yes-beweging zaten wekenlang in een rouwproces. Maar we hebben onszelf herpakt. Schotten geven niet op.’’ De stemming in het land is aan het veranderen, verzekert hij. ,,Veel mensen die in 2014 ‘Nee’ stemden, zouden nu ‘Ja’ stemmen. Brexit speelde daar een sleutelrol in. Mensen zien nu de voordelen van een onafhankelijk Schotland dat nog steeds lid is van de EU.’’
Jim Edwards legt uit dat het doel van de mars is om aandacht te vragen voor Schotse onafhankelijkheid. ,,We willen de regering in Westminster en de Schotse regering laten zien dat er steun voor is. Ik denk niet dat er hier iemand is, die een referendum eist. Wij vragen niet om een referendum. We vragen om onafhankelijkheid.’’
Toni is gepensioneerd en aangesloten bij de Edinburgh Lothian Pensioners. Bij het onafhankelijkheidsreferendum in 2014 stemden veel ouderen tegen onafhankelijkheid. ,,In de afgelopen maanden hebben zich honderden gepensioneerden bij ons ingeschreven’’, vertelt ze. ,,In 2014 waren veel mensen bang dat ze hun pensioen zouden verliezen, omdat dat werd gezegd door de BBC. Dat mensen zich nu bij ons melden, komt vooral door de gevolgen die Brexit zal hebben voor de gepensioneerden.’’ Uiteindelijk moet er een soort stemming over onafhankelijkheid komen, vindt ze. ,,Het hoeft niet echt een referendum te zijn. Het kan ook een stem zijn voor de SNP tijdens de volgende algemene verkiezingen. Ik doe mee aan deze mars omdat ik onafhankelijkheid wil. Schotland moet een natie zijn bestuurd door zijn eigen mensen, voor zijn eigen mensen.’’
Naast alle Schotse vlaggen, valt ook op dat veel demonstranten met Catalaanse vlaggen zwaaien. De Schotten voelen zich verbonden met het lot van Catalonië. Op straat worden zelfs Catalaanse vlaggen verkocht. Patricia is al vanaf haar viertiende betrokken bij de strijd om Schotse onafhankelijkheid. Ze is ook erg betrokken bij de onafhankelijkheidsstrijd van de Catalanen. Ze is gekleed in een Schotse en Catalaanse vlag en heeft een leus bij zich om de politieke gevangenen in Catalonië vrij te laten. ,,Mijn vriend in Barcelona stuurde me dit. Het is een banier voor de gevangenen. Dit is voor Catalonia in de steun voor de onafhankelijkheidsstrijd van de mensen daar.’’
Om 12.45 uur komt de stoet in beweging. Geflankeerd door doedelzakspelers, zijn op de eerste paar rijen mensen in rolstoelen opgesteld die worden voortgeduwd. Stewards en wat politieagenten leiden de mars in goede banen. De opkomst is goed en met al dat vlagvertoon ook best indrukwekkend. De discussie over aantallen ligt gevoelig. Voor- en tegenstanders komen met heel andere aantallen demonstranten. Een conservatieve groep unionisten in Dundee heeft zelfs opgeroepen om demonstranten te filmen en fotograferen om te kunnen bepalen hoeveel er mensen meedoen. Vooraf werd gehoopt op 10.000 deelnemers. Aan het eind van de bijeenkomst werd er door de organisatoren een aantal genoemd van 12.000 deelnemers.
Onderweg wordt er gescandeerd. ’Tory, Tory, Tory. Out, Out, Out’ of ‘ What do we want? Independence. When do we want it? Now’. Ook de BBC krijgt ervan langs als de demonstranten cynisch zingen. ‘BBC, where are your cameras now’’? En ik hoor dat ‘Mull of Kintyre’ wordt gedraaid en uit volle borst wordt meegezongen. Het is allemaal heel geciviliseerd en gedisciplineerd. Totdat we in het centrum van Dundee komen en ik in de verte een groepje mensen enthousiast met Union Jacks zie zwaaien. ‘We saved Scotland’ staat er op een banier met daarbij de boodschap dat het Verenigd Koninkrijk goed is voor Schotland. Een man met een Union Jack overhemd is nadrukkelijk aanwezig met zijn microfoon die verbonden is met een geluidsinstallatie. Hij is moeilijk te verstaan en maakt vooral veel volume. Het groepje unionistische tegendemonstranten is vooral vrolijk lachend aanwezig en zwaait uitgelaten met de Union Jacks. Een rij agenten en stewards scheidt beide groepen demonstranten van elkaar om mogelijke confrontatie te voorkomen.
Als de Schotse vlaggenzee het unionistische obstakel gebaseerd is, gaat het op weg naar Magdalen Green waar het afsluitende programma plaatsvindt. Magdalen Green is een soort grasveld op een heuvel. Verkopers van Taught by Muhammed verkopen voedselpakketten. En er zijn kraampjes. Een van de kraampjes is van de Dundee and Angus Independent Group. De groep heeft rond de honderd leden en wil mensen geruststellen dat Schotse onafhankelijkheid niet zo’n grote stap is. Schotland heeft al heel veel, is de boodschap. ,,We hebben ons eigen parlement, rechtssysteem, onderwijs en NHS. En we hebben allerlei soort industrie en toerisme’’, vertelt Valentine. ,,Wij willen onafhankelijkheid. Brexit heeft al een slechte invloed op het VK, op de handel en op de banken. Schotland kan als afzonderlijk land voortbestaan. We willen onze waardigheid en zelfrespect terug. Dat hebben we niet in het VK. De Tory-regering behandelt ons met minachting. Deze marsen zijn verbazingwekkend. Ze hebben de Schotten weer hoop gegeven en erkenning dat we allemaal hetzelfde willen’’, lacht Valentine.
Op de Magdalen Green vind ik ten slotte m’n vrienden David en Fred uit Brechin weer terug en ik luister naar wat toespraken. De belangrijkste is die van Westminster MP Chris Law (SNP. ,,Dit is mijn kiesdistrict en ik heb gezworen dat het mijn ambitie is om de laatste MP te zijn in Dundee West’’, probeert hij de lachers op zijn hand te krijgen. ,,Magdalen Green heeft al veel marsen gezien voor verandering in het verleden. Vandaag zijn jullie hier om onafhankelijkheid thuis te brengen. Onafhankelijkheid is geen doel, maar een middel voor sociale rechtvaardigheid, eerlijkheid en gelijkheid voor iedereen. Hoe gaan we winnen? Bij het referendum in 2014 kwamen we 200.000 mensen tekort.’’ Law richtte zich vervolgens tot de aanwezigen met de oproep om zoveel mogelijk mensen te overtuigen om Yes te stemmen, vooral onder de zogenaamde ‘soft voters’.
Na de toespraken en wat muziek wordt het de hoogste tijd om de thuisreis te hervatten naar Brechin. Al met al was het toch een bijzondere dag met heel veel bijzondere Schotten.